PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG LÀ GÌ VÀ KHI NÀO THÌ BỊ COI LÀ VƯỢT QUÁ PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG?

Điều 22 Bộ Luật Hình sự năm 2015 quy định về phòng vệ chính đáng như sau:

“Phòng vệ chính đáng là hành vi vì bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc của Nhà nước , của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên .

Phòng vệ chính đáng không phải tội phạm “

Theo căn cứ trên, ta có thể hiểu một hành vi được coi là phòng vệ chính đáng thì nó cần hội tụ được đầy đủ các yếu tố sau:

Thứ nhất, về phía nạn nhân: là người có hành xâm phạm đến quyền và lợi ích chính đáng của người phòng vệ, của người khác hoặc của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức. Hành vi xâm phạm này phải là hành vi có tính chất nguy hiểm đáng kể. Mức độ đáng kể ở đây phụ thuộc vào quan hệ xã hội bị xâm phạm; mức độ và tính chất nguy hiểm của hành vi xâm phạm được thực hiện bơi nạn nhân.

Thứ hai, về phía người phòng vệ: là người thực hiện hành vi chống trả một cách cần thiết người có hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích chính đánh của người phòng vệ của người khác hoặc của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức. Hành vi chống trả được coi là cần thiết ở đây được hiểu là hành vi không thể không chống trả, không thể bỏ qua trước một hành vi xâm phạm đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Khi xác định là hành vi chống trả một cách cần thiết thì thiệt hại mà người phòng vệ gây ra cho nạn nhân dù lớn hơn thiệt hại mà nạn nhân gây ra cho người phòng vệ thì vẫn được coi là phòng vệ chính đáng.

Tuy nhiên, Điều 136 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội như sau:

“Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.”

Vậy thì thế nào được coi là vượt quá phòng vệ chính đáng ?

Vượt quá phòng vệ chính đáng được quy định tại Điều 22 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) như sau:

“Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.”

Như vậy ta có thể thấy hành vi này khác biệt với hành vi phòng vệ chính đáng ở yếu tố “ chống trả rõ rang quá mức cần thiết”. Có nghĩa là hành vi này diễn ra vẫn nhằm chống trả lại hành vi xâm phạm của nạn nhân nhưng tính chất mức độ của nó rõ rang, nguy hiểm hơn đang kể so với hành vi của nạn nhân. Ví dụ, A say rượu, kiếm cớ gây gổ đánh nhau với B, sau đó B cầm dao đâm vào bụng A. Hành vi chống trả bằng dao của B trong trường hợp này rõ rang là vượt quá giới hạn phòng vệ, và nó không cần thiết phải đến mức độ đó để chống trả lại hành vi của A.Và hành vi của B sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.

Tin tức chi tiết